Deprem Türkiye'yi 3 Metre Yerinden Oynattı...

Uzmanlar 10 ili yerle bir eden depremlerin ivmesinin, yerçekimi ivmesinin 2 katı büyüklüğünde olduğunu söyledi. Bu yıkıcı etkinin ‘anormal büyük’ olduğuna dikkat çeken uzmanlar, “Pazarcık’ta böyle bir deprem 1500’de oldu. O zaman ‘kozmik afet’ denmişti. Bu depremler de tam anlamıyla öyle. 500 yıldır stres biriken fay parçaları kırıldı” yorumunu yaptı...  

İtalyan Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü’nün (INGV) başkanı Carlo Doglioni, depremle ilgili İtalyan gazetesi Corriere della Sera’ya konuştu. Doglioni, “Bu gece Arap fay hattı, Anadolu fay hattından kuzeydoğu-güneybatı ekseninde 3 metre hareket etti gibi gözüküyor” dedi.

Hareketliliğin 3 metreden de fazla olabileceğini dile getiren Doglioni, “Bu çok büyük bir hareket” diye konuştu.

Doglioni, “Burası oldukça hareketli bir alan ve Akdeniz’deki en tehlikeli bölgelerden biri. Geçen yüzyıllarda buralarda çok şiddetli depremler meydana geldi” yorumunu yaparken, “Türkiye, Arap levhası üzerine gitti gibi gözüküyor” yorumunu yaptı.

 “GERÇEKTEN ÇOK BÜYÜK BİR DEPREM”

Carlo Doglioni, “Plaka ne kadar hareket etmiş olabilir?” sorusuna, “Sahip olduğumuz tahminlerimizden biliyoruz ki, fay en az 150 kilometre boyunca, hatta 3 metreden fazla bir yer değiştirmeyle aktif hale geldi. Her şey birkaç on saniye içinde oldu ve bu 7.8, -7.9 büyüklüğünde bir deprem” yanıtını verdi.

“Gerçekten çok büyük bir deprem. Merkez üssü Türkiye'nin orta-güney bölgesinde, Suriye sınırının hemen kuzeyindeydi” diyen Doglioni, “Nasıl bir hareketti?” sorusuna ise, "Bir çapraz hareketten bahsediyoruz, fay düzlemi çok eğimli ve olay sırasında fayın iki yanında yatay bir yer değiştirme gözlemliyoruz" şeklinde yanıt verdi.

TÜRKİYE 3 METRE HAREKET ETTİ

Fay hattının bulunduğu Anadolu levhasının, Arap levhasına göre kuzeydoğu-güneybatı yönünde en az üç metre hareket ettiğini düşündüklerini belirten İtalyan bilim insanı bu hareketin sadece 30-40 saniyede gerçekleştiğine dikkati çekti. Bölgede tarih boyunca sismik hareketliliğin çok yüksek olduğunun altını çizen İtalyan bilim insanı, “Sanki Türkiye hareket etti” ifadesini kullandı.

PROF. DR. NACİ GÖRÜR 3 GÜN ÖNCE UYARMIŞTI

İSTANBUL’U TETİKLEMEZ

Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi, Afet Yönetimi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen: “Doğu Anadolu fayı üzerinde saatler mertebesinde aralıklarla iki büyük depremin yaşanması, pek görülen bir durum değil. Deprem fırtınası şeklinde, çok çok az rastlanacak bir olayı yaşadık. Türkiye’de deprem üretme potansiyeli olan 550 diri fay var. Ne zaman hangisinin kırılacağını bilmiyoruz. Bu deprem Pötürge segmentinin sağ ve solundaki fayları etkiledi. Hatay ve Elazığ’a doğru uzanan fayı tetikledi; bunlar haricinde olan fayları tetiklemez. Yani İstanbul ve çevresi Kuzey Anadolu fayı üzerinde, bu depremin o fayları tetiklemesi söz konusu değil.”

3 LEVHANIN KESİŞİM YERİ

Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal: Pazarcık Depremi, 1999 yılındaki Gölcük depreminden daha büyük. Yaklaşık olarak 1 buçuk dakika sürdüğü bilgisi var. Gölcük ise 42-43 saniye arasındaydı. Bu deprem daha büyük, daha yıkıcı, daha uzun süreli bir deprem. Yıllardır uyarıyoruz. Bölgede 1530 yılında meydana gelen depremde 200 ile 300 bin civarı insanın can kaybı yaşadığına dair bilgiler var. Bunu yazan tarihçi olayı ‘kozmik felaket’ olarak adlandırmış. 1820 yılında ise yine Hatay civarından benzer bir deprem olmuş. Burası 3 levhanın (Arap, Afrika ve Anadolu) kesiştiği yer. Ülkenin en tehlike fayı. Kuzeyden başladı kırılmaya ve güneye doğru gidiyor. Kahramanmaraş’ta deprem danışma kurulu bir arkadaşımız ivme değerleri gönderdi. İvme değeri olarak 2G bilgisini verdi. Bu çok nadirdir. Yani deprem ivmesi yerçekimi ivmesinin 2 katı. Bu yıkıcı etkinin anormal büyük olduğu anlamına gelir ve bu durum yönetmelikteki beklenen ivme değerlerini çok aşmış.

BU FAYDA 500 YILIN EN BÜYÜĞÜ

İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir: İlk deprem 1939 yılında 7.9 büyüklüğünde Erzincan’da yaşanmıştı. O günkü depremde, 52 saniyede 33 bin kişi can vermiş-ti. Bu deprem, Doğu Anadolu Fayı’nın güney kolları üzerinde, Malatya ile Hatay arasındaki fay parçalarının kırılması sonucu gerçekleşmiş olmalı. Depremin geliştiği Doğu Anadolu Fayı, Türkiye’nin 2’nci büyük fayı. Bu fay boyunca son deprem, 2 yıl önce Elazığ-Sivrice merkezli 6.8 büyüklüğünde gerçekleşmişti. Bugünkü depremin olduğu bölgede 500 yıldır stres biriktiren fay parçaları kırıldı. Bu fayların deprem üretme aralığı da 400-500 yıl olduğundan bilimsel anlamda bu büyüklükte bir deprem bekleniyordu.

DİĞER FAYLARI DA TETİKLEYECEK

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) eski öğretim üyesi Prof. Dr. Osman Bektaş: Bu depremler yüzeyde yıkıcılığa sebebiyet verdiği gibi yer altında da enerji dağılımına neden olup çevre illerdeki fayları tetikleyecek. Bu tetikleme bazı faylarda olabilecek olan depremi öne alacak ya da erteleyecek. 1960’lı yıllardan itibaren Doğu Anadolu’dan güneye doğru bir sismik göç, bir enerji göçü vardı. Doğu Anadolu’nun depremselliğini kontrol eden 3 tane ana fay var. Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bindirme Fayı. Şimdi bu 3 fay üzerinde 1960’lı yıllarda Varto’da başlayan depremsellik güneye doğru, Kuzey Anadolu Fayı üzerinden, Doğu Anadolu Fayı’na, oradan bindirme fayına ve tekrar Doğu Anadolu Fayı’na geçiyor.

FARKLI FAYLAR HAREKETE GEÇTİ

Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Fadime Sertçelik: Depremler çok geniş bir alanda etki yarattı. Ana şokla birlikte Doğu Anadolu Fayı üzerinde 150 kilometreye yakın bir kırık oluştu. 300 kilometreye yakın bir hat boyunca artçılar devam ediyor. İlk ana kırığın olduğu yerin dışında da muhtemelen bölgedeki farklı faylar da harekete geçti. Depremin meydana geldiği yer ilginç, çünkü yolların birleştiği bir kavşak var. Bu depremin meydana geldiği yer de hem Maraş’ta iki kola ayrılan Doğu Anadolu Fayı’nın hem de o bölgede yer alan Ölüdeniz Fayı’nın her birinin kesiştiği yer gibi görünüyor. Bu faylar arasında 2 kilometrelik bir aralık var. Dolayısıyla buraya denk gelen bir yerde ilk deprem meydana geldi.

ARTÇILARI EN AZ 2 YIL SÜRER

Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şeref Barış: Hiçbir yerbilimci bu kadar büyük bir deprem beklemiyordu. 7.7 moment büyüklüğüne sahip bir deprem ancak iki fayın kırılmasıyla olur. 7.7’nin bu enerjiyi yeterince karşılayamayacağı düşüncesindeyim. Daha büyük olma ihtimali var. 7’den büyük bir depremin artçı depremleri en az 2 yıl sürer. Şimdi ilk anlarda 3 tane 6’dan büyük artçı depremin olması, önemli bir avantaj. Bugüne kadar beni şaşırtan diğer olaylardan bir tanesi de şu, Türkiye’de son 123 yılda olmuş bütün büyük depremlerin en büyük artçısı 6.3’tü. Ama bu depremde en büyük artçı 6.6 oldu.

ELAZIĞ DEPREMİ TETİKLEDİ

Altınbaş Üniversitesi’nden Deprem Mühendisliği Uzmanı Prof. Dr. Zeki Hasgür: 2020 Elazığ’daki deprem Doğu Anadolu Fayı olarak adlandırılan sol, yanal atımlı fayda gerçekleşti. Bugün yaşanan depreme sebep oldu. Bu fay, İskenderun Körfezi’nden geçerek güneyde Lut Gölü’ne uzanır. Bunun üzerinde de önemli depremler bekliyorduk. Her ne kadar Elazığ, Kuzey Anadolu Fayı’nın kavşak bölgelerine yakın olsa da güneyde, Hatay ve İskenderun bölgesinde de deprem olacağını 2 sene önce İzmir Depremi sonrasında değerlendirmemde belirtmiştim. Bu bölgede geçmişte de küçük depremler oldu ama İskenderun ve Hatay’a bağlı büyük bir deprem gerçekleşmemişti. Dolayısıyla bu bölgedeki hareketlenme ve etkileşim devam edecek.